Salvador Dali

Salvador Dali

Salvador Dali - Salvador Felipe Jacinto urodził się 11.05.1904 w Figueras pod Geroną w Katalonii (północna Hiszpania) w rodzinie notariusza. Było to w osiem miesięcy po śmierci jego starszego brata, który miał także na imię Salvador. Sztuką zainteresował się wcześnie. Pierwsze swoje przybory malarskie dostał w wieku lat dziesięciu, kiedy to zauroczony jego poczynaniami artystycznymi niemiecki malarz - Siegfrid Burmann odwiedził go w jego rodzinnej posiadłości.
Sam artysta tak wspominał tamten okres swojego życia:

"Gdy miałem sześć lat, chciałem zostać Napoleonem - ale nim nie zostałem. Gdy miałem lat piętnaście, chciałem być Dalim i zostałem nim."

Już w wieku 12 lat (1916 rok) brał pierwsze lekcje rysunku. Mając lat 14 zaczął z sukcesem wystawiać swoje obrazy.

W jego wczesnych obrazach znać wpływy impresjonizmu i malarstwa hiszpańskiego XIX w. , którymi to zainteresował go kataloński artysta, malujący w stylu impresjonistycznym, Ramon Pichot.
Od 1921 studiował w Akademii S. Fernando w Madrycie, gdzie zaznajomił się z techniką laserunku, która stała się charakterystyczna dla późniejszych jego prac. Interesował się wówczas sztuką prerafaelitów, twórczością J. Meissoniera oraz malarstwem metafizycznym G. Chirico i C. Carry. W okresie studiów przyjaźnił się z pisarzem Fedenco parcia Lorcą, reżyserem filmowym Luisem Buńuelem i grupą włoskich anarchistów.

W 1926 roku za szerzenie nieprawomyślnych idei wśród studentów został relegowany z Akademii. Nigdy nie podszedł do egzaminów końcowych; jego zdaniem był bardziej wykwalifikowany niż osoby, które miałyby go egzaminować.

Wkrótce potem, w roku 1928 udał się do Paryża, gdzie spotkał Picassa, Joana Miro i Andre Bretona, przywódcę ruchu surrealistycznego, twórcę trzech Manifestów surrealizmu, pierwszego z roku 1924. (po kilku latach Breton odwrócił się od Dalego, zarzucając mu popieranie faszyzmu, a także chciwość).

Pierwszy obraz Dali’ego, uznany za surrealistyczny, Krew jest słodka jak miód, pochodzi z roku 1928.

Za wstawiennictwem J. Miro został pełnoprawnym członkiem grupy surrealistycznej. W tym czasie współpracował również z Bunuelem nad dwoma filmami surrealistycznymi: ,,Pies andaluzyjski" (1929) i „Złoty wiek" (1931), których premierowa projekcja zakończyła się skandalem.

W 1929 poznanie Gali, miało wielki wpływ na życie i twórczość artysty. Gala była rosyjską imigrantką, straszą od Dalego o 10 lat. Kiedy ją poznał była żoną poety Paula Eluarda. Gala wybrała życie z Dalim. Stała się jego towarzyszką, muzą, miłością, modelką. Opiekowała się również finansami artysty i wprowadzała czynnik stabilizujący jego życie.

W roku 1932 Gala rozwiodła się z Paulem Eluardem, a w roku 1934 w Paryżu wzięła ślub cywilny z Dalím. Wiele lat później, w roku 1958 zawarli ślub kościelny.

W roku 1933 odbył się pierwszy indywidualny pokaz w Nowym Jorku prac Salvadora Dalí. Rok później odwiedził jeszcze Stany Zjednoczone, dzięki pożyczce od Pabla Picassa.
W 1937 Dali odwiedził Włochy. Od tej pory zaznaczyły się w jego obrazach wpływy renesansu i baroku włoskiego.

Wkrótce został wykluczony z grupy Bretona.
W 1940 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie dostosował swą działalność do wymogów komercyjnego rynku. Odbyło się tam szereg głośnych wystaw, między innymi retrospektywa surrealistów w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku w 1941 roku.

The Persistence of Memory - Trwałość pamięci.

Poza tworzeniem wielu wywierających silne wrażenie obrazów, Dali pozyskał uwagę mediów dzięki odgrywaniu roli surrealistycznego błazna. Sporo zarobił, co zostało przez André Bretona skwitowane pogardliwie Avida Dollars (chciwy na dolary).

Dali stał się modny wśród amerykańskich wyższych sfer. Sławy takie jak Jack Warner, czy Helena Rubinstein zamawiały u niego portrety. Dali brał też udział w kręceniu filmu razem z Alfredem Hitchcock'iem. Zajmował się również projektowaniem biżuterii oraz odzieży dla Coco Chanel. W latach 1946-47 Dali pracował razem z Waltem Disney'em nad filmem animowanym "Destino", który niestety nigdy nie został ukończony.

Wojna wywarła na artyście głębokie znamię. To wtedy w religii zaczął szukać on czegoś w rodzaju ukojenia. Zainteresował się sztuką sakralną, co możemy zauważyć w wielu jego obrazach, które powstały niedługo po zakończeniu II wojny światowej. Dominują w nich wątki religijne.
Najsłynniejszym jest tu obraz Chrystus św. Jana od krzyża. Poza tym należy wymienić tutaj takie dzieła jak Kuszenie św. Antoniego, Corpus hupercubus (Ukrzyżowanie) czy Ostatnia wieczerza.
W roku 1948 Dali wraz z Galą wracają do Europy, spędzają większość czasu w rezydencjach w Hiszpanii i Francji. Dali zaczął rozwijać swe zainteresowania nauką, szczególnie fascynował go trzeci wymiar, "fale i cząsteczki (ślepe i oślepiające światło) Boga". Badał problemy wykorzystywania cybernetyki, interesował się możliwościami zastosowania w fizyce geometrii czterowymiarowej i szykował się do podboju dziedziny, w której prowadził później najbardziej intensywne badania - widzenia stereoskopowego. Zainteresowanie obejmowało też psychologię i historię. Wiedzę czerpał z pism naukowych. Wykorzystywał ją w swojej sztuce, ale także sięgał do źródeł religijnych, szczególnie do mistycyzmu. Wyraźnie zaznaczyły się też u Dali’ego odwołania do wielkich mistrzów malarstwa, takich jak Raphael, Velasquez, czy Ingres. Dali wypowiedział wiele komentarzy na temat sztuki, w tym i taki: "Aby być surrealistą trzeba spędzić całe swoje życie na malowaniu oczu i nosów."

W 1955 powrócił do Hiszpanii. Związał się z kręgami franksistowskimi, na których zamówienie tworzył kompozycje religijne, np. Ostatnia Wieczerza, 1955.
W międzyczasie, w 1968 znalazł się w Paryżu, w czasie rewolucji majowej. Rozdawał wtedy studentom ulotki o treści: "Włączyć chwalebną prostytucję folklorystyczną, ale dorzucić do niej silną energię lubieżną i duchową!".

W 1972 zostało otwarte Muzeum S. Dali w Figueras, rodzinnej miejscowości artysty
Dnia 26 maja 1978 roku Salvador został mianowany zagranicznym członkiem nadzwyczajnym Academie des Beaux-Arts de 1'Institut de France.
10 czerwca 1982 roku umarła Gala, zaś w maju 1983 roku Dali namalował swój ostatni obraz, Jaskółczy ogon.

Przekonany o swojej nieśmiertelności (nie o niej wspominał) umarł na serce, 23. stycznia 1989. Jego ciało obecnie spoczywa niedaleko muzeum Dalego, w Figueras. W Muzeum, które powstało jeszcze za życia artysty.

Malarstwo Dali’ego charakteryzuje się połączeniem ekstremalnie naturalistycznego sposobu przedstawiania z osobliwą, irracjonalną tematyką. Nawiązując do surrealistycznej metody automatyzmu, która przeciwstawiała tradycyjnej twórczości wolną grę podświadomych skojarzeń, Dali rozwinął swą własną „metodę paranoiczno-krytyczną", którą zdefiniował jako „spontaniczną metodę irracjonalnego poznania, polegającą na krytycznej interpretacji urojeń". Zainteresowanie sferą podświadomości ukształtowało się pod wpływem psychoanalizy Zygmunta Freuda, którego Dali poznał osobiście w 1938 roku.

Dziwaczne twory i absurdalne kombinacje przedmiotów w pracach Dali’ego interpretowane były jako symbole wyłaniające się z podświadomości, a sam proces tworzenia porównywany do marzenia. W 1931 powstały sławne Miękkie zegary, Trwałość pamięci (Nowy Jork, Museum of Modern Art), a w 1935 Płonąca żyrafa (Bazylea, Kunstmuseum).

Pomimo indywidualnego charakteru twórczości Daliego, w wielu jego obrazach widać wpływy G. de Chirico oraz innych malarzy surrealistów, m.in. Y. Tanguya i M. Ernsta. W jego sztuce wyraźne są również reminiscencje dawnych mistrzów, np. Rafaela i Vermeera van Delft. Podobnie jak inni surrealiści, Dali wykonywał tzw. przedmioty surrealistyczne, m.in. Dżdżysta taksówka zaprezentowana na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu w 1938 roku.

Istotą jego twórczości była prowokacja, wywoływanie w widzu szoku, i to nie tylko za pomocą prac plastycznych, ale również poprzez epatowanie swym zachowaniem i ogłaszanymi publikacjami.
Opublikował autobiografię „La vie secrete de Salvador Dali", 1942-44 oraz „Dziennik geniusza", 1965.