Malowanie akwarelą

SZTUKA MALOWANIA AKWARELĄ

Kiedy stoicie na początku drogi do świata sztuki, warto rozważyć i przyjąć jako własną zasadę profesora Belloni:

„Do sztuki trzeba podchodzić z pokorą, miłością i poświęceniem.

Doprawdy płodną jest paleta tych, którzy postępują wedle tej zasady.”

HISTORIA MALARSTWA AKWARELOWEGO

Akwarela to farba, którą otrzymujemy mieszając pigment (kolorowy proszek) z wodą, połączoną z gumą arabską (spoiwo bezbarwne i przeźroczyste) lub z innymi substancjami, jak miód, cukier lub gliceryna.

Technikę akwarelową na pergaminie (skóra jagnięca) zapoczątkowali przed wiekami mnisi. Dodawano wówczas miodu, aby farba nie pękała i nie marszczyła malowidła.

W okresie bizantyjskim dodawano białego pigmentu, takiego jak wapno (biel Św.Jana) lub kreda, który matował farbę. Tak otrzymywano farby łatwiejsze w użyciu, bo kryjące.

W dawnych czasach rysunki akwarelą nazywano szkicami akwarelowymi zwanymi „gwaszem” tj. pełen wody – kałuża wody i określał światłocień.

W Anglii w końcu XVIII w. na nowo odkryto akwarelę udoskonalono i dzięki swej charakterystycznej przeźroczystości służyła do kolorowania druków.

W akwareli praktycznie nie używa się koloru białego, jest on kolorem matowym, tzn.odbija wszystkie promienie świetlne.

Pierwszymi wielkimi akwarelistami byli Anglicy, którzy w początkach XIX wieku utworzyli towarzystwo malarzy akwarelistów tzw. Water Colour Society. Wszyscy oni zaczynali od kolorowania druków.

Później powstała szkoła francuska, której przedstawicielem Watteau. Następnie pod koniec XIX wieku, szkoła włoska zwana Posillipo, szkoła mediolańska Mose Bianchi i obecna szkoła rzymska Marcello Sartori.

Angielski malarz Turner Joseph Mallord William (Londyn 1775-1851) jest jednym z największych akwarelistów na świecie. Był mistrzem tej techniki, dzięki której rozumiał jak otrzymać wspaniałe efekty świetlistości w malarstwie olejnym.

Fundamentalną zasadą akwareli jest wykorzystywanie bieli papieru

do efektów światła i stopniowania tonacji koloru

Tacy malarze jak Tycjan, Rembrandt, Velazquez, Rubens stosowali biel jako gruntowanie obrazu, dla uzyskania większej świetlistości barwy na białej powierzchni.

Technika akwareli stanowi solidną bazę wyjściową dla zrozumienia wszystkich technik malarskich.

Pojąć sztukę akwareli znaczy kształcić umysł,

ponieważ trzeba wpierw myśleć potem zrobić

Zręczność, o której mówiłam przy rysunku jest niezbędna, ponieważ akwarela nie toleruje porawek i usuwania błędów.

W rzeczywistości to technika prosta wbrew trudnościom, jakie napotykamy podczas długiego procesu opanowywania, wymaga, bowiem aby się nie zniechęcać, ćwiczyć codziennie i wytrwale.

Akwarela to nie perfekcyjna wiedza, ale technika zawierająca w sobie element przypadku, np. jakaś kropla farby może przyczynić się do wykreowania ciekawego efektu, co sprawi, że dzieło będzie unikalne i niepowtarzalne.

Podkreślając wagę tej sztuki wspomnę, iż w handlu nie ma dobrych kopii malarstwa akwarelowego, natomiast jest wiele kopii obrazów olejnych.

WARSZTAT AKWARELISTY

przybory i materiały

Używamy dobrych jakościowo materiałów, ponieważ ich słaba jakość nie pozwoli uzyskać dobrego efektu. Należy utrzymywać je w nieskazitelnej czystości (woda z mydłem) i porządku, aby jak najdłużej nam służyły i dawały przyjemność z rozpoczętej pracy.

• Kasetka – niewielka drewniana walizeczka, która winna zawierać to, co potrzebne do zrobienia dobrej akwareli.
• Farby akwarelowe – można używać po wyschnięciu i nie suszyć na słońcu jak również nie zamykać, kiedy są jeszcze mokre, suszyć w cieniu.
• Ołówek – 2Hb do wstępnego rysunku
• Pędzle - do malowania form geometrycznych – duży bardzo miękki, płaski o szerokości 3 – 5 cm. do malowania dużych powierzchni.

Świetnym akwarelistą wystarczy jeden pędzel okrągły. Może on przenieść dużo wody. Do malowania plamy trzymamy go bokiem – równolegle do papieru. Do wykonania szczegółów używamy samego czubka pędzla.

Najlepsze pędzle, są z włosia kuny, jednak, ponieważ są bardzo drogie, radzę użyć je dopiero po opanowania technik malowania.

W handlu są pędzle syntetyczne do akwareli i pędzelki chińskie o długim włosiu i bardzo cieniutkim czubku.

• Papier akwarelowy + nożyk do papieru, którym w odpowiednim miejscu rozdzielamy kartki bloku. Papier gładki jest lepszy do malowania szczegółów, a chropowaty do malowania szybkimi, długimi pociągnięciami pędzla.

Dobry papier np. Aqurelblock Walchem 200gr/m². jest wyprodukowany z samej bawełny. Do malowania moczymy go jednolicie na całej powierzchni. Może on służyć do malowania po obu stronach

• Tektura formatu A3- do której papier mocujemy klamerką lub taśma samoprzylepna po obwodzie
• Werniks w sprayu np. PROTECTING SPRAY 680 używamy do utrwalenia ostatecznego etapu z odległości 30cm. Równomiernie rozpylamy na całej powierzchni z odległości 30cm.
• Gumka chlebowa lub biała
• Paleta plastikowa do rozrabniania większej ilości farby

Pomocnymi materiałami będą:

• 1. Gąbka i opakowanie chusteczek do zbierania nadmiaru wody, robienia stempelków, starcia farby lub osuszenia pędzla
  2. Płyn maskujący, nakładany na miejsce, które mają pozostać białe. Po nałożeniu farby szybko schnie, ściera się go gumką. Do nałożenia płynu używamy starego pędzla, który czyścimy amoniakiem.
  3. Wszelkie materiały służące w akwareli do uzyskania efektów tj.: szczoteczka do zębów do robienia małych kropek, plamek. Większe plamy uzyskamy za pomocą płaskiego pędzla z twardym włosiem.
  4. Szmatka do ścierania farby.

I RYSUNEK

Dobry rysunek jest priorytetowy dla osiągnięcia ostatecznego efektu w akwareli. Ołówkiem zaznaczamy miejsca, które mają pozostać białe. Tutaj ołówek używamy z dużą wrażliwością i delikatnością, aby uniknąć wyżłobień.

Obowiązuje zasada: „najpierw pomyśl zanim zrobisz”, ponieważ papier w akwareli ma ogromne znaczenie i nie można go męczyć za częstym ścieraniem. Praca winna być przejrzysta i świeża bez zamazań i zabrudzeń. Dlatego też zalecałabym wstępny szkic na zwykłym papierze nakreślić dla uporządkowania proporcji i konturów elementów. Delikatny rysunek nie będzie widoczny pod farbami. Niepowodzenie tutaj będzie oznaczało, iż zastosowaliście nieodpowiednią twardość ołówka (2HB), lub za mocno był przyciskany. Warto zaznaczyć lekkimi kreskami miejsca cieni. Tutaj np. w pejzażu nie rysujemy lasu gdyż technika „mokre na mokre” nie pozwoli na kontrolowane rozchodzenia się koloru.

II TEORIA KOLORU

Tutaj proponuję na załączniku do niniejszego opracowania ćwiczenia praktyczne nad uzyskaniem kolorów podstawowych, dopełniających i pochodnych. Następnie popracowanie w drugiej połowie kartki nad uzyskaniem efektów w akwareli posługując się wcześniej wspomnianymi materiałami pomocniczymi.

Przedmioty nie mają koloru, ale przyjmują go w zależności czy odbijają, czy wchłaniają światło.

Czerń jest brakiem koloru i symbolem nieobecności światła, wchłania wszystkie promienie i nie odbija ich. Biel przeciwnie, odbija wszystkie promienie.

Kolory zasadnicze zwane pierwszymi, z których otrzymujemy wszystkie inne to żółty, czerwony i niebieski.

Kolory powstałe z ich połączenia nazywane są pochodnymi. Kolory dopełniające zaś to te, które powstają z połączenia zasadniczych z pochodnymi. W zależności od ilości jednego czy drugiego koloru otrzymujemy różne gradacje.

TERMIN BARWA ODNOSI SIĘ DO RÓŻNIC KOLORÓW NATOMIAST TON DO GRADACJI

Jeśli np. zmieszamy cynober z błękitem lub zielenią otrzymamy barwy różniące się między sobą i zupełnie inne od wyjściowej czerwieni. Jeśli ten sam cynober rozmieszamy z mniejszą czy większą ilością wody, zawsze otrzymamy tę samą barwę czerwoną, lecz o różnej tonacji. tj. od jasnej do ciemnej tzn. w różnej gradacji.

Istnieje pojęcie chromoterapii, które odnosi się do barw ciepłych i zimnych, które posiadają właściwą sobie wartość emocjonalną.

• Barwy ciepłe są jaskrawe, pobudzające i dają wrażenie przybliżenia. Są to kolory od żółtego do czerwonego
• Barwy zimne to gama od zieleni do błękitu, także szary. Dają one wrażenie oddalenia i gęstości. Te bardziej oddalone zbliżają się do tonów szarości, a przez błękity do fioletu

Szary kolor otrzymujemy mieszając przypadkowe kolory, niekoniecznie używając czerni

Nasze oko postrzega wiele tysięcy odcieni. Czasami niektóre są dziełem przypadku, dlatego zalecałabym przechowywanie próbek kolorów, których użyliście w pracy a wydały wam się szczególnie interesujące, bowiem mogą się przydać i będziecie mogli je powtórzyć.

Sztuczne światło, którego elementem dominującym jest czerwień, rozprasza inną kompozycję światła niż naturalne światło słoneczne, dlatego też przedmioty wyglądają inaczej w sztucznym świetle i w dziennym.

MIESZANIE FARB

Mieszamy farby Na palecie lub bezpośrednio na papierze. Na papierze będą się mieszać w różny sposób zależnie od jego wilgotności, która się zmienia od momentu namoczenia do wyschnięcia. Na świeżo umoczonym papierze rozpłynie się, na wyschniętym w mniejszym stopniu.

Namoczony świeżo papier odbija światło jak lustro i rozprowadza kolory, wyschnięty jest matowy i zatrzymuje kolor.

EFEKTY W AKWARELI

Uzyskuje się je np.gdy zamierzamy ściągnąć kolor. Czasami trzeba go rozmyć albo zebrać farbę lub nanieść nowe aplikacje. Do tych czynności służą szmatka, gąbka, bądź chusteczka, czy też jakieś plastikowe wieczko, które przyłożone na mokrą farbę dają rozmaite efekty. Aby usunąć jakąś niedoskonałość użyjemy nożyka lub papieru szklanego.

Jeśli np.farba już wyschła, a zamierzamy uzyskać jakiś efekt musimy delikatnie i ostrożnie, aby nie uszkodzić papieru zwilżyć dane miejsce i leciutko wycierać kolor gąbką.

III TECHNIKA AKWARELI – METODY I SPOSOBY. ĆWICZENIA – ETAPY PRACY

Zaletą akwareli jest możliwość malowania w różnych miejscach, tj. plener i pracownia.

Wystarczający jest arkusz papieru przytwierdzony do twardej tektury trzymany na kolanach. W przypadku sztalugi należy papier przytwierdzić taśmą samoprzylepną. Lewa ręka przytrzymuje papier oraz gąbkę lub chustkę a prawa trzyma pędzel.

WARTO NAUCZYĆ SIĘ MALOWAC AKWARELĄ, BO WŁAŚNIE TA TECHNIKA BARDZIEJ NIŻ INNE, POZWALA NATYCHMIAST URZECZYWISTNIAĆ INSPIRACJE NA PAPIERZE

AKWARELA JEST IDEALNA DO NAMALOWANIA WSZELKICH EMOCJI ZAINSPIROWANYCH PRZEZ PIĘKNO NATURY

(ZERWANY KWIAT, ŁAN ZBOŻA, LETNIE NIEBO)

Na początek wystarczy jeden pędzel okrągły do akwareli, średniego rozmiaru oraz płaski. Niewielki blok i pudełko farb z podstawowymi kolorami, oraz plastikowa paleta. Stopniowo, gdy będziecie czuć się pewniejsi dokupcie inne pędzle i farby. Polecałabym wypróbować w tubkach, są miękkie i łatwo się je rozprowadza. Również tubki zawierają glicerynę, która opóźnia proces wysychania i farba o tej konsystencji daje lepsze efekty po wyschnięciu.

Farba najpierw, rozprowadzamy na palecie nie stosując do rozjaśnienia bieli, lecz zawsze wodę, zależnie od jej ilości uzyskamy tony jaśniejsze, lub ciemniejsze z przewagą farby. Rozprowadzając farbę nie naciskamy mocno pędzla, aby nie uszkodzić włosia, robimy delikatnie.

METODY MALOWANIA AKWARELĄ

1. ALLA PRIMA - czyli bezpośrednie, zdecydowane malowanie pierwszymi pociągnięciami pędzla
2. LASEROWANIE – czyli nanoszenie leciutkich warstw przejrzystej farby, po wyschnięciu poprzedniej aż do otrzymania pożądanej tonacji

Laserowanie wymaga bezwzględnego przestrzegania reguł:

1. • Farba idealnie wymieszana na palecie do uzyskania jednolitości
   • Farba musi być lekka, „ nieprzeciążona” barwnikiem
   • Nie należy nakładać na siebie zbyt wielu warstw, aby uniknąć efektu zabrudzenia. Praca powinna być lekka przeźroczysta i niezmęczona.
   • Woda i pędzel musza być zachowane w nieskazitelnej czystości
   • Śmiało stosować kolory dopełniające

Na początek dobrze jest spróbować obydwu, ponieważ jeszcze nie wiecie, która technika będzie wam bardziej odpowiadać.

Aby akwarela w pełni się udała odkryjemy nowe możliwości stosując płyn maskujący. Jednak we wczesnej fazie nauki powinno się z niego korzystać jak najmniej.

Maskowanie można także wykonać z przeźroczystej folii lub papieru wyciętego według zarysu zakrywanego miejsca.

Wyłącznie na wilgotnym papierze modyfikujemy tonacje, dodajemy plamki.

Bardzo ciekawy efekt daje kropla czystej wody na świeżo położonej farbie jako technika do uzyskania efektów np. nieba.

ĆWICZENIA – etapy pracy

Aby dobrze pojąć technikę akwareli należy wytrwale ćwiczyć, można kopiować. Później w miarę jej poznawania zaczyna się inaczej postrzegać otoczenie. Zwyczajny przedmiot może rozbudzić fantazję, jeśli go oglądamy pod różnymi kątami. We wstępnej fazie musi zadowolić wytrwała praca.

Warto zacząć od malowania jaśniejszych tonów pędzlem nr.8, prostego pojedynczego przedmiotu, jednym kolorem, monochromatycznie, używając pędzelka nr.0 do podmalowywania ciemniejszym kolorem albo dla uzyskania większej świetlistości.

LITERATURA:

• „Malować akwarelą” – Marcello Sartori
• „Jak malować – pierwsze kroki w malarstwie artystycznym” – Jose M. Parramón – hiszpański wydawca i rysownik

OPRACOWANIE WŁASNE:

SŁUCHACZKA AKADEMII SZTUK PIĘKNYCH – BEATA BREZA