Cieniowanie farbami olejnymi

Cieniowanie w technice olejnej

Cieniowanie to jedna z podstawowych technik w malarstwie olejnym. Idealne połączenie barw i delikatność przejść tonalnych to tylko niektóre z wielu możliwości, jakie dają farby olejne. Dzięki temu, ze farby olejne są tłuste, a ich kolory łatwo się łączą i mieszają, możemy uzyskać delikatne i płynne stopniowanie tonów.
Modelowanie brył za pomocą cieniowania to pracochłonny proces, który wymaga pewnej ręki, wprawy oraz wyczucia w operowaniu kolorem. Oprócz wielu innych rzeczy niezwykle ważne w tym przypadku jest praca pędzla – pędzel powinien podążać za kształtem obiektów, aby precyzyjnie oddać ich formy.

]
Caravaggio - Jan Chrzciciel : widać pięknie przedstawione światło i doskonale wykonany modelunek. Przejścia między jasnymi a ciemnymi barwami na postaci są płynne.

Narzędzia i materiały w technice malarskiej

W technice olejnej, podobnie jak w rysunku, za pomocą koloru można przedstawić cienie i formę obiektów. Farby olejne dają wiele możliwości i zastosowania kolorów, tonów, świateł i cieni.
W przypadku cieniowania i modelowania tłustymi i gęstymi farbami olejnymi stosuje się zwykle pędzle z twardego świńskiego włosia, ale do rozcieńczania oraz łączenia kolorów i tonów najbardziej przydatne są szerokie płaskie pędzle wykonane z miękkiego syntetyczne go włosia.
Często do tego typu tematów, zamiast płaskiego pędzla używa się pędzla wachlarzowego, który również świetnie się nadaje do zacierania granic między plamami kolorów i modelowania kształtów obiektów.
Pędzle o miękkim włosiu wymagają delikatniejszego traktowania niż te ze świńskiego włosia, które są bardziej trwałe. Oznacza to, że pędzlami syntetycznymi nie należy zbyt mocno pocierać o płótno, malować pod włos ani wyginać za bardzo czubka. Malujemy tak, aby włosie, po wygięciu, wróciło do oryginalnej formy.

Rodzaj pędzli

Zanim przejdziecie do realizacji trudnych ćwiczeń, wypróbujcie pędzle. Sprawdźcie, czy można nimi płynnie i stopniowo łączyć plamy barwne. Jest na to wiele sposobów.
Oto jeden z nich: namalujcie kulistą formę, nakładając grubo farby. Potem miękkim pędzlem, z włosia kuny lub syntetycznym, przeciągamy kolor z jednej plamy na drugą. Połączenie tonów powinno być idealne, bez śladów pracy pędzla. Jeśli widać ślady włosia należy zmienić pędzel na bardziej miękki.

Aby wypróbować sztywność pędzla, należy nanieść plamę koloru. Jeśli włosie pozostawia ślad, lepiej sięgnąć po bardziej miękkie.

Światłocień jako punkt wyjścia

Światłocień eliminuje albo sprowadza do minimum różnice kolorystyczne, wydobywa natomiast różnice walorowe wynikające z oświetlenia przedmiotu. Światłocień jest w swojej zasadzie zbliżony do rysunku i nie eliminuje tonów pośrednich, wydobywa ich skalę w obrębie jednej tonacji barwnej – światła maja ten sam kolor co cienie. Światłocień zatem to sztuka światła i cienia a nie koloru.
Aby dobrze zilustrować te rozważania zróbmy następujące ćwiczenie: namalujmy ceramiczna wazę. Podczas pracy będziemy stopniowo omawiać kwestie cieniowania i modelowania w technice olejnej.

Partie światła i cienia

Cieniowanie zawsze zaczynamy od ustalenia granicy między światłem a cieniem. Już na etapie szkicu wstępnego musimy zaznaczyć ciemne i jasne partie.



Najpierw zaznaczamy kształt wazy, potem malujemy tło. Następnie malujemy partię cienia kolorem, który nawiązuje do tła, w tym wypadku błękitem.


Na początku pociągnięcia w środkowej partii są poziome. Potem pionowymi ruchami łączymy środek z partią cienia, do momentu aż przejście będzie łagodne.

Możemy to zrobić za pomocą linii oddzielającej partie światła od cienia lub jak w tym przypadku możemy zacząć od zamalowania ciemnych partii. Ponieważ malujemy skomplikowaną formę, lepszy jest ten drugi sposób. Po nałożeniu głównych plam koloru, odpowiednio pracując pędzlem , określamy kształt motywu. Tło możemy zamalować całkowicie już na początku pracy, i dopiero na sam koniec wrócić do niego w celu podkreślenia krągłości form.
To w jaki sposób nakładamy farbę, jest bardzo ważne, ponieważ kierunek pociągnięć pędzla powinien odzwierciedlać formę, kąty nachylenia płaszczyzn, krzywizny, kolistości itd. Na tym etapie jeszcze nie rozcieramy koloru, zrobimy to później.

Malujemy najjaśniejsze partie i łączymy kolory

Po namalowaniu ciemnych partii motywu przechodzimy do jasnych. Tutaj należy uważać, aby nie zabrudzić jasnego koloru. W związku z tym najpierw malujemy partię najbardziej oddaloną od ciemnych kolorów, w tym wypadku środek wazy. Ponieważ jest to pierwsza warstwa koloru, możemy prowadzić pędzel poziomo, dopiero na późniejszym etapie zaznaczymy wypukłości.
Kiedy środek jest zamalowany, wracamy do ciemnych partii wazy. Tym razem kierunek ruchu pędzla ma znaczenie – zaczynamy modelunek.
Delikatnie przeciągamy ciemny kolor do środka wazy, łącząc go z jasnym. Ruch pędzla jest zgodny z kształtem wazy, pociągnięcia s długie, lekkie i biegną nieprzerwanie kilkakrotnie po tym samym torze. Za jednym razem pędzel powinien przebiec cały fragment, który chcemy opracować. W ten sposób nie powstaną zabrudzenia.


Delikatnie przeciągamy płaskim pędzlem ile to konieczne, aby połączyć kolory.

Budowanie przejść tonalnych

Za pomocą płaskiego pędzla można bardzo łatwo połączyć sąsiadujące ze sobą kolory. Wystarczy nimi kilkakrotnie przeciągnąć po tym samym fragmencie. Na tym etapie modelunku trzeba pracować bardzo ostrożnie, ponieważ przenosząc jasne kolory na ciemny, tworzymy plamę, którą należy rozetrzeć delikatnymi pociągnięciami.



Często, kiedy myślimy, że zakończyliśmy już pracę nad danym fragmentem, ostatnie pociągnięcie pędzla pozostawia wyrazisty jasny ślad na ciemnym kolorze. Wystarczy wtedy kilka razy przeciągnąć pędzlem w tym samym miejscu, aż kolory całkowicie się zleją.

Delikatne nakładanie nowych tonów.

Kiedy skończymy pierwszy etap modelunku, możemy dodać nowe tony, które wzbogacą formy i kolory. Niezależnie od tego, na jaki ton się zdecydujemy, należy nałożyć go bardzo delikatnie. Nanosimy go świadomie, starając się uzyskać zamierzony efekt światłocieniowy. Jak widać, w tym ćwiczeniu dodano czerwień wzdłuż lewego boku. Malujemy długimi pociągnięciami pędzla, zabierając trochę koloru ze spodniej warstwy.

Ostatnie pociągnięcia.

Kończymy modelunek, rozcierając dukt pędzla na wazie. Delikatnie łączymy kolory po prawej stronie i długimi pociągnięciami wzdłuż krawędzi wazy dodajemy odrobinę ciemnego błękitu. Przeciągamy pędzlem tyle razy, aż kolory zleją się i zniknie ślad, jaki włosie może pozostawić na powierzchni. Na koniec rozświetlenia, których nie rozcieramy – zostawiamy małe plamy jasnego koloru.



Lekcja cieniowania - video:

Obrazy Klimta - kopie ręcznie malowane

Art Verde - Kopie obrazów Klimta, malowane ręcznie - sklep